Şimdi bu yazıdan psikolojik bir aydınlanma bekleyen varsa kişisel gelişiminizi arşa çıkaracak kadar ultra bilgili bir uzmanlığa sahip olmadığımı hatırlatmak isterim. Narsist kişilik bozukluğuna sahip şahısların psikolojik derinliklerine inerek neden böyle şerefsizlikler yaptıklarına dair akademik çıkarımlarda bulunamam. Ya da yazının sonunda ruh sağlığınızı düzeltip üfürükçü hoca kafasına dokununca tekerlekli sandalyeden kalkan kadın gibi yeni flörtlere güvenle yürümenizi sağlayamam. Ancak bir hususta çok yetkili ve tecrübeliyim ki bu da az sonra okuyacaklarınızı değerli kılıyor.
Biliyorsunuz ki akademik başarıda nasıl üstün bir performans sergiliyorsam beş para etmez adam seçimi konusunda da bir o kadar başarılı bir ivmeye sahibim. Mükemmel seçenekler arasından daima en kötüsünü belirler, onu adam edebileceğime inanır, hayatı hem kendime hem çevreme zindan ederim. Bu yüzden ilişkiler hususunda literatüre geçmiş ne kadar psikolojik problem ve rahatsızlık varsa hepsiyle alakalı bir tecrübem mevcut. O nedenle bugün tam olarak bunu konuşacağız.
Malumunuz flört hayatımız ekonomiden daha kötü bir istatistik sunmaya devam ediyor. Piyasa hiç olmadığı kadar durgun. Yatırımını zamanında doğru insanlara yapanlar nikah cüzdanlarını kaldırıp sahilde paçalarını sıvayarak Ediz Hun koşusuyla düğün pozları verirken hala Instagram’dan bir verim alabileceğine inanan biz bekar tayfaya dijital flörtte yeni kavramlar şoku yaşatıldı. Türkiye’nin toplumsal yapısına şiddetin psikolojik olarakta uygulanabileceğini hala kabullendirmeye çalıştığımız bir dönemde Z Kuşağı şak diye flörtte manipülasyon tekniklerine ilişkin yeni bilgilerle sosyal medyayı yıktı.
Dijital Flörtte Psikolojik Şiddet ve Manipülasyon Teknikleri
”Yeter ya yeter! Ya ben sizinle mi uğraşıcam hayatımı mı yaşayacağım ya?” tepkisini hakeden bu teknikler son zamanlarda pek bir popüler oldu. Adına psikolojik şiddet dediğimizde karşı tarafın gözleri küfür etmişiz gibi açıldığı için uzmanlar oturup bunlara da havalı birer isim koydu: Love Bombing, Gaslighting, Ghosting… Peki yaşadığınızdan bir haber olduğunuz bu kavramlar tam olarak ne anlama geliyor? Neden uygulanıyor?
Love Bombing genellikle flört döneminin başlarında karşı tarafın size aşık olduğunu zannetmeniz ve ona aşık olmaya başladığınızı hissetmeniz için uygulanan manipülatif bir taktiktir.
Aşk bombardımanı olarakta adlandırabileceğimiz bu yöntem ilişkinin başlarında aşıraya kaçan sevgi gösterileriyle kendini belli eder. Love bombing yapan kişi sanki senelerdir bu anı bekliyormuş gibi davranarak hızlı bir şekilde yoğun bir ilgi gösterir, sürekli iletişim kurmaya çalışır, sizi şaşırtacak büyük jestler yapar ve aşırıya kaçan iltifatlar eder. Burada hedef duygusal bağlılık ve güven duygusunun olabilecek en kısa sürede oluşmasını sağlamaktır. Adeta dünyada sizden başka kimse yokmuş gibi hisseder ve kısa süre içerisinde ona bağlanırsınız. Sizi 5 dakika görmek için bile gelir, sebepsiz yere hediyeler alır, çiçekler gönderir, sürekli olarak sizinle vakit geçirmek ister, gelecek planları yapar ve daha önce hiç böyle hissetmediğini söyler. Böylece sizi sonrasında gelebilecek tüm manipülasyonlara karşı savunmasız bırakır ve kontrolü kendi eline geçirir.
Sizden mutlusu olmaz, aşk olduğunu zannettiğiniz bu bombardımanın büyüsüne kapılır, bulutların üzerinde uçuyormuş gibi hisseder, ayaklarınızı yerden kestiğini düşünürsünüz. Flörtün başlarında hissettiğiniz bu yoğun haz ve ilgi bombardımanı ilişki ilerledikçe ya da karşı taraf sizden istediğini elde edince azalır ve nihayetinde de biter. Genellikle ne olduğunu anlamaz, sorunun kendinizde olup olmadığını sorgular, bir anda başlayan bu ilgisizliğe anlam vermeye, sebep aramaya başlarsınız. Bu da kendinize olan güveninizi zedeler ve karşınızdaki kişinin ilgisine bağımlı olmanızı sağlar. Özgüveninizi geri kazanmak için ilişkiyi toparlamaya çalışır, içinde bulunduğunuz durumu aşkın bir süreci olarak görerek çaba göstermeye başlarsınız. Siz çabaladıkça o kendini geri çeker ve sizi ilgisizlik, yoksunluk ve güvensizlik krizleriyle baş başa bırakır.
Gaslighting bir kişinin başka bir kişinin zihnini manipüle ederek gerçeklik algısını sorgulamasına yol açmasıdır. Ya da hepimizin bildiği şekliyle ‘Sen kafanda kurmuşsun zaten’ olayıdır.
Türkçede tam bir karşılığı olmayan bu kavram eşini manipülasyonlarıyla deli olduğuna ikna etmeye çalışan karakteriyle ünlenen Gas Light (Gaz Lambası) adlı bir tiyatro oyunundan esinlenilerek koyulmuştur. Genellikle narsist kişilik bozukluğu olanlar tarafından kendinizi değersiz hissetmeniz ve ona bağımlı hale gelmeniz amacıyla uygulanır. Gaslighting yapan kişi, sizi daima kendi hatanız ya da yanlışınız olduğuna inandırmaya çalışır. Bu, yalanlar, çelişkiler, inkarlar ve sürekli olarak sizi suçlamayla başlar, zihinsel olarak sarsıcı bir etki yaratır. İlişki boyunca duygularınızı, tepkilerinizi, algılama biçiminizi ve gerçeklerinizi sorgulamak durumunda kalırsınız.
Karşınızdaki kişi sizi, hissettiklerinize ve gözlemlediklerinize inanmaktan alıkoyarak bağımlı hale getirmeye çalışır. Kafanızı karıştırmak için yalanlar söyler, çelişkili açıklamalar yapar, sizi ona güvenmemekle ve inanmamakla suçlar. Yaşadığınız olayları, hatırladığınız gerçekleri ve deneyimleri inkar eder. Sizi kendi belleğinize ve algınıza güvenemeyecek hale getirir. Asla sorumluluk almaz, manipülasyonlarıyla haklıyken haksız duruma düşmenizi sağlar. Sürekli şüphe etmenize, kendi duygularınızı doğru bir biçimde kontrol edememenize neden olur. Güvensiz ve güçsüz hissederek onun etkisi altında kalmanızı sağlamaya çalışır. Kendinizi ilişkide hep suçlu hissediyorsanız, emin olduğunuz konuda bile size yanıldığınızı söylüyorsa, kendi hatalarını asla kabul etmiyorsa, hiç durmadan sizi kafanızda kurmakla suçluyorsa ve başkalarıyla kıyaslayıp duruyorsa muhtemelen gaslightinge maruz kalıyorsunuz.
Ghosting bir ilişkide ya da flörtte aniden ve beklenmedik bir şekilde diğer kişinin iletişimini keserek kaybolmasıdır.
Hayalet olma olarakta adlandırabileceğimiz bu yöntem genellikle kişinin karşısındakiyle olan ilişkisini veya iletişimini sonlandırmak istediğini açıkça ifade etmeden kaçmasıyla gerçekleşir. Bu, telefon görüşmelerine, mesajlara veya sosyal medya etkileşimlerine yanıt vermeme şeklinde kendini gösterir. Ghosting yapan kişi çoğu zaman kişisel nedenlerle iletişimi keser ve karşısındaki kişiye herhangi bir açıklama yapma gereği duymaz. Genellikle bir ilişkinin sorumluluğunu almak istemeyen kişilerin uyguladığı bu taktiğe maruz kaldığınızda ciddi bir psikolojik çöküntü yaşar, değersizlik duygusu ve özgüven kaybıyla baş etmeye çalışırsınız. Ne olduğunu bile anlamadığınız için hayal kırıklığına uğrar ve çaresizce tek yönlü bir çaba harcarsınız. Neden iletişimin kesildiğini bulmaya çalışırken belirsizlik ve yoğun kafa karışıklığı yaşar, gelecek ilişki deneyimlerinize güvensiz bir ön yargı eklersiniz.
Şimdi hemen herkesin hayatının bir döneminde maruz kaldığı bu üç manipülasyon tekniğinin ortak özelliklerini konuşalım.
Birincisi üçünde de uygulayan tarafın şerefsiz olması. Adam gibi bir ilişki yaşamak varken aşk bombardımanıyla seni manyak eden, sonra da ortada hiçbir sebep yokken ilgiyi kesen psikolojik delilerden yüce rabbim hepimizi korusun. Çok tehlikeli bir şey ya.. Hani ortada yaşanmış bir şeyler var, deli gibi ilgi gördüğün bir insan var. Bir anda bir şeyler ters gitmeye başlıyorsa sağlıklı her insan oturur ‘Noluyor lan’ diye sorgular. Bundan daha normal bir şey var mı? Gaslighting yapan ruh hastası manyakları zaten toplayıp bir akıl hastanesine kapatmak şart. Tehlike saçan pis narsistler bizden uzak olsun bir zahmet ya. Ulan görüyorsun bir işler karıştırıyor, farkındasın yani. Yakalasan bile bir inkar, bir yalanlama. Yok ‘Sen kafanda kurmuşsun zaten’ yok ‘Neye inanmak istiyorsan ona inan’ sizi deccal mi büyüttü bu nasıl kafalar? Sen tımarhanelik delinin tekisin diye ben niye kendimi sorgulamak zorunda kalıyorum? Bir de şu ghostlayanlar.. Ya konuşmak istemiyor musun? İstemiyorum de. İlişkiyi bitirmek istiyorum de, olmuyor de, ne bileyim artık öyle hissetmiyorum de, başka biri var de. Bir şey de ama.. İletişim kur! Öyle hop ortadan kaybolunca eline ne geçiyor? Kendini önemli falan mı zannediyorsun, bu neyin kafası?
İkincisi üçünde de manipüle edilen tarafın manipülasyona uğradığını anlayamaması. Bu yaşarken çok zor evet ama bir uyansak mevzuya zamanında, bir açsak gözümüzü, öyle önümüze çıkan herkese hemen güvenmesek, ne bileyim herkesten şüphe etsek, belki bazı şeyler için bu kadar geç olmayabilir. Üçüncüsü ve en önemlisi manipülasyonun temelinde teslimiyet olması. Tam olarak inandığınızda, sevdiğinizde, kendinizden ödün verdiğinizde, bazı şeylere göz yumduğunuzda ya da sezdiklerinize rağmen duygularınızı mantığınızın önüne koyduğunuzda karşıdakini güçlendiriyor olduğunuz gerçeği. Birinin size zarar verebilmesi için sizin için önemli olması gerekir. Birini sizden daha değerli gördüğünüzde, kendinizden başkasını hayatınızın merkezine koyduğunuzda, bir başkası için kendi benliğinizi göz ardı ettiğinizde ona sınırsız bir güç sunmuş olursunuz. Her şeyin kendisine bağlı olduğunu hisseden, gücü elinde tuttuğunun bilincinde olan biri size her şeyi yapabilir.
Toksik bir ilişkiden, manipülasyondan, psikolojik şiddetten kurtulmanın en iyi yolu verdiğiniz gücü onun elinden almaktır. Başka hiçbir şey, hiç kimse sizi içinde bulunduğunuz durumdan kurtaramaz. Ve unutmayın; kimseyi iyileştiremez, hiç kimseyi değiştiremezsiniz. Sadece zannedersiniz. Birinin sizin için doğru olmadığına dair şüpheleriniz varsa bilin ki doğru olmadığı içindir. Nereden biliyorsun diye sormayın.. Oraya da geleceğiz.